FRUKTOZUN ARILAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Fruktoz, meyve ve balda bulunan doğal bir şeker olup en önemli kaynakları besinlere eklenen sakkaroz ve yüksek fruktozlu mısır şurubudur (YFMŞ). Yüksek fruktozlu mısır şurubu ise genellikle mısır nişastasının, enzimatik hidroliz tekniklerini kullanılarak sıvılaştırma, parçalama ve izomerizasyon aşamaları ile üretilmektedir. Sakkaroza alternatif tadlandırıcı olan yüksek fruktozlu mısır şurubu (YFMŞ)’nun ilk üretim çalışmaları 1920’lerde mısır nişastasından elde edilmiştir. YFMŞ, sakkarozdan daha ucuz, tatlı ve iyi çözünebilmesinden dolayı hayatımıza hızla girmiştir.

Yüksek fruktozlu mısır şurubu (YFMŞ) saymış olduğum avantajlarından dolayı son yıllarda arıların beslenmesinde de kullanılmaya başlandı. Ancak yapılan araştırmalarda, YFMŞ ile beslenen kolonilerde ölümlerin ve yapılan şurup analizlerinde ise hidroksimetilfurfural (HMF) seviyesinin yüksek olduğu kanıtlanmıştır. YFMŞ üretimi aşamasında kullanılan asit ile hidroliz işleminin buna neden olduğu düşünülmektedir. %55 fruktoz içeren YFMŞ’nun 40 ve 50 ˚C’de 36 gün depolama sonrasında 20 ppm olan hidroksimetilfurfural (HMF) seviyesinin 70 ve 2404 ppm’e kadar çıktığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla gıdalarda tatlandırıcı olarak kullanılan YFMŞ’unun depolama şartları çok iyi kontrol edilmesi gerekiyor. Jachimowicz ve El Sherbiny (1975); 150 ppm HMF içeren şurup ile beslenen kafesteki işçi arıların 20 gün içinde %58.7’si öldüğünü bildirirken 30 ppm HMF şurupla beslenen ergin işçi arıların aynı sürede fakat % 15.0 ‘inin öldüğünü bildirmektedir.

Arizona da iki farklı koloni grubunda balmumu üretimini ölçmek için bir grup arı kolonisine YFMŞ ve diğer grup arı kolonisine de sakkaroz beslenmesi yapılmıştır. Bu araştırma sonucunda balmumu üretiminde önemli farklılığın olduğu gözlemlenmiştir. YFMŞ ile beslenen grup 4571.63 cm2 ± 786.45 cm2 petek örerken, sakkaroz ile beslenen grupta bu değer 7916.7 cm2 ± 1015.25 cm² olarak daha yüksek ölçülmüştür. Aynı çalışmada YFMŞ ile beslenen arıların ortalama ağırlığı 4.65 kg (± 0.97 kg) iken, sakkaroz ile beslenen arılar da ise ortalama ağırlık 8.27 kg (± 1.26 kg)’dır.

Amerika’da meydana gelen arı ölümlerinin çoğu pestisitlerden ve yüksek fruktozlu mısır şurubu beslenmesinden kaynaklandığı söylenmektedir. YFMŞ ile yapılan beslemedeki arıların pestisit ve patojenlere karşı mücadele edemediklerinden koloni kayıplarında artış olmuştur. Arılar, polende bulunan p-kumarik asite maruz kaldıklarında bağışıklık sistemi güçlenmiştir.

YFMŞ ile beslenmiş arılar ve bu arılardan elde edilen balların kalitesini belirleyen faktörler arasında yer alan karbonhidrat kompozisyonu üzerine etkisi araştırılmış. Araştırma sonucunda YFMŞ ile beslenen arılardan elde edilen balların sakkaroz şurubu verilenler ve hiç şurup verilmeyenlerden oldukça farklı olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla YFMŞ’nun arıların beslenmesinde kullanılmasının hem arılar hem de arılardan elde edilen balların yapısı üzerine etkili olduğu ve bu yönü ile de sağlığa zararlı olduğunu söylemek mümkündür. Arıcılar, arı yemi alırken içeriğine dikkat etmeli ve ucuz arı yemlerinden kaçınılmalıdır. Özellikle fruktoz şurubu ile yapılan ucuz arı yemlerini kullanmamaya özen göstermelidirler.